სველ მიწაზე

ირაკლი ჩარკვიანის პირველი მოთხრობა, რომელიც 1984 წ. ჟურნალ 'ნობათში' გამოქვეყნდა.

... ექიმიც კი ჩამოიყვანა იმ ელექტროშუქით განათებული ქალაქიდან, სადაც დაქორწინდნენ, მაგრამ თეთრხალათიანი მოხუცი ხელებს ცეცხლისკენ იშვერდა და ამბობდა, ომი არ იქნებაო. ქალი ზამთრის მიწურულს გარდაიცვალა. სიცხისგან იწვოდა. ყველაზე მაღალ სასახლეში ვიცხოვრებთო, ბოდავდა მომაკვდავი. კაცი გაჩუმდა, თითქოს მოერიდა თავისი სიტყვების, როგორ იმ საღამოს, როცა გიმნაზიის ჭიშკართან მომავალი მეუღლე გაიცნო. სახლთან ახლოს დაასაფლავა, იქ, მზის ჩასვლისას რომ იდგნენ ხოლმე და ჟანგიან ჭაობში ჩაძირული მატარებლის ბორბლებს გასცქეროდნენ. თან იმ დროზე ლაპარაკობდნენ, როცა მიტოვებულ სოფელში უამრავი ხალხი ჩამოვიდოდა და დიდი ქალაქის შენებას დაიწყებდნენ. თავიდან ორნი ცხოვრობდნენ მხოლოდ, – ზამთარ-ზაფხულ ბეწვიან ქურქში გახვეული დარაჯი და მისი ცოლი, დათვის ბელივით რომ დასდევდა უკან. ახლა მარტო დარჩენილი კაცი ღვინით სავსე თბილ ჭიქას ხელს არ უშვებდა, საღამოობით ქალის ნაჩუქარ რადიომიმღებს უსმენდა, რომელიც ჯიუტად ჟღურტულებდა, წიოდა, შაქარყინულივით ტკბილ და გაუგებარ ენებზე ლაპარაკობდა. ტახტზე წამოწოლილი დარაჯი ნისლში ჩაძირულ ქალაქებს წარმოიდგენდა. ესიზმრებოდა რომ გულაღმა იწვა და მატარებლებს ელოდა. მატარებლები კი გვერდს უვლიდნენ და შორიდან ესმოდა ესმოდა მათი ყრუ გულისცემა. მთვრალი რამდენჯერმე მოსაცდელისკენ წაბარბაცდა. მისთვის უცნობმა ძალამ წაიყვანა იქით, სადაც წლების მანძილძე არავინ შესულა ვირთხების გარდა. ხელებს იქნევდა. ‘სადა ხარ, მოგკლავ!’’ – უყვიროდა ვიღაცას, მოსაცდელში ჩამოწოლილ უკუნეთს მუშტებს უღერებდა.
ჩართულ რადიომიმღებს მომავალ მშენებლობაზე ელაპარაკებოდა. არწმუნებდა, რომ განთქმული მშენებელი გახდებოდა. რადიო კი უსტვენდა, კახპასავით კვნესოდა, ჟღრურტულებდა, წიოდა; მერე გამოაცხადეს, რომ აფრიკის რომელიღაც ქვეყანაში სამოქალაქო ომია, უკიდეგანო უდაბნოში ყუმბარები ფეთქდება და ადამიანები ერთმანეთს მოსაკლავად დასდევენო.
მალე დაიჭექა და ელვამ ნახევრად დაბნელებული მოსაცდელი გაანათა. მთელი ღამე წვიმდა. ის კი მარილიან ხორცს ძიძგნიდა, თლილ ჭიქას ეჩურჩულებოდა, თვალს ვერ წყვეტდა. დილასაც წვიმდა და აივანზე გამოსულმა თავის კიბესთან მკვდარი ცხოველივით ბეწვიანი გამცილებლის ქუდი დაინახა, რკინის მილებიდან მის სახლამდე წყალს რომ მოეტანა. პატარა გუბეები დიდ ტბად გადაქცეულიყო, ზღვის ყურეს დამსგავსებოდა ბორცვის ძირას გაშლილი მინდორი, რომელსაც ტყით დაფარული მთა ესაზღვრებოდა. ნაცრისფერ ცას და შავ ღრუბელს შესცქეროდა, ეკლესიის გუმბათივით რომ დამხობოდა მწვერვალს. ბუნდოვნად წარმოედგინა, რომ შორს ცხოვრება მიდის: ხალხი იბადება, აშენებს და კვდება. ის კი უცხო ენებზე მოლაპარაკე რადიომიმღებს არწმუნებს: ჩვენთვისაც მოიცლიან, მიტოვებულ პატარა სოფელში დიდი ქალაქის, ახალი სადგურის ასაშენებლად ჩამოვლენო. ‘დაიხრჩობა სადგური’ – იმეორებდა ყრუდ , როგორც საყვარელი ქალის სახელს მომაკვდავი და ღვინით სავსე ჭიქას მიშტერებოდა. თითქოს წვიმით დასველებულ ეკრანზე ხედავდა ცალკეულ წარმოდგენებს, ერთმანეთისგან განცალკევებულ ჩვენებებს, მუნჯური ფილმის სისწრაფით რომ მიიჩქაროდნენ, სიზმრებივით ერთომეორეს უსწრებდნენ და ამოსუნთქვის საშუალებას არ არ აძლევდნენ ფანჯარასთან მდგომ დარაჯს. ჭლექიანის ხრიალივით უსასრულო ჭექა-ქუხილიც აღარ ესმოდა მკვდარ სადგურს რომ აზანზარებდა, უხილავ ფილტვებში ყრუდ ხითხითებდა, ლორწოვან ნისლში ეფლობოდა, იძირებოდა, სიჩუმედ იქცეოდა. მატარებლები გუგუნებდნენ. გამაყრუებელი სირენები მომაკვდავი ქალის კივილივით და საკუთარ გულისცემასავით ჩაესმოდა, ყოველი კუნჭულიდან ძგერდა მონოტონური პულსაცია: დგდნ... დგდნდგდნ... თვაბრუ ეხვეოდა.
ჭექა-ქუხილი თანდათან მიწყდა, ფანჯარასთან მდგომი დარაჯი უშველებელი თეთრი ღრუბელივით მომავალ განთიადს შესცქეროდა. მთელი სოფელი წყალს დაეფარა. ნიავი უბერავდა და მთასავით ხორკლიანი იყო პატარა ყურედ გადაქცეული მინდორი, ტალახში ჩაფლული ლიანდაგი; ყავისფერი ბაქანიც დაახრჩო წვიმამ. მხოლოდ მოსაცდელი იდგა წყლის ზედაპირზე, ფანჯარა გამოაღო. თევზისა და სველი კირის სუნი იგრძნო. უცებ ყველაფერი ვერცხლისფრად განათდა, მთის წვერვალზე ჩამოწოლილი ღრუბელი გაიფანტა და კაცი ფანჯარასთან გაქვავდა, როცა მთასავით უზარმაზარი, ვერცხლისფერი გემი წყლით დაფარულ მინდორზე შემოცურდა. უნდოდა ეყვირა, ელექტროშუქით განათებულ ქალაქამდე მიეწვდინა ხმა, სადაც ყოველდღიურობით მთვრალი ხალხი ცხოვრობს. გემი მოსაცდელთან შეჩერდა. ფანჯრის რაფას ჩაჭიდებული დარაჯი კი თითქოს ვერ ამჩნევდა გემბანზე გადმომდგარ უცნობს, ქალურ ხელებს, გემისკენ რომ უხმობდნენ. დარაჯისათვის გაუგებარ ენაზე ლაპარაკობდა თეთრებში ჩაცმული. ეძახდა, ხელებით თავისთან ეპატიჟებოდა. ღია ფანჯარასთან მდგომი კი სიყვარულზე და იმ დროზე ფიქრობდა, როცა ტალახიანი მიწა ჩექმებზე აეკიდება, იქ ჩაათრევს, სადაც საუკუნო სიმშვიდეა. იგრძნო, რომ ბევრად უფრო ღონიერია, ვიდრე მისი ერთი ციდა ცოლი, რომელსაც დიდი ქალაქის აშენებას ჰპირდებოდა მარადჟამს. ‘მე აქ დავრჩები’, - დაიყვირა მთელი ძალით და მის სახეზე ღიმილი გაქვავდა. გემი დაიძრა. უხმოდ გაცურდა და მთის მწვერვალთან თეთრი ღრუბელი გადაეფარა. კაცი კვლავ ღვინით სავსე ჭიქას მიშტერებული მთელ ხმაზე ჩართულ რადიომიმრებს ელაპარაკებოდა. ამბობდა რომ ოდესმე სოფელში უამრავი ხალხი ჩამოვიდოდა, თუ არადა, თვითონ ააშენებდა იმ დიდ და ყველასათვის უცნობ ქალაქს ....